8. LECKE

Szavak

αγγλικά angolul
ακριβώς pontosan
άλλος-η-ο m�sik
άνοιξη (η) tavasz
Απρίλιος (ο) �prilis
Αύγουστος (ο) augusztus
βιβλιοθήκη (η) k�nyvt�r
Γαλλία (η) Franciaorsz�g
γενέθλια (τα) sz�let�snap
γερμανικά n�met�l
γι’ αυτό ez�rt
Δεκέμβριος (ο) december
Δευτέρα (η) h�tf�
επόμενος-η-ο k�vetkez�
Ιανουάριος (ο) janu�r
ίδιος-α-ο ugyanolyan, ugyanaz
Ιούλιος (ο) j�lius
Ιούνιος (ο) j�nius
Ισπανία (η) Spanyolorsz�g
καλοκαίρι (το) ny�r
κάνει ζέστη meleg van
κάνει κρύο hideg van
κάρτα (η) k�peslap
Κυριακή (η) vas�rnap
Μάιος (ο) m�jus
μάλλον ink�bb
Μάρτιος (ο) m�rcius
μερικός-η-ο (t�bbes sz�mban) n�h�ny
μορφωμένος-η-ο m�velt
Νοέμβριος (ο) november
οικογένεια (η) csal�d
Οκτώβριος (ο) okt�ber
όλος-η-ο (hat�rozott n�vel�vel) az eg�sz
ορίστε! tess�k!
όσο amennyire
Παρασκευή (η) p�ntek
Πάσχα (το) h�sv�t
Πέμπτη (η) cs�t�rt�k
περασμένος-η-ο (el)m�lt
πιο (a mell�kn�vfokoz�s seg�dszava)
ποδοσφαιριστής (ο) futballista
ποιος-α-ο melyik
πουθενά sehol, sehova
προπόνηση (η) edz�s
Σάββατο (το) szombat
σαββατοκύριακο (το) h�tv�ge
σαν mint
Σεπτέμβριο (ο) szeptember
Τετάρτη (η) szerda
Τουρκία (η) T�r�korsz�g
τραγουδιστής (ο) �nekes
τραγουδίστρια (η) �nekesn�
Τρίτη (η) kedd
Φεβρουάριος (ο) febru�r
φθινόπωρο (το) �sz
φορά -szor/szer/sz�r
χειμώνας (ο) t�l
χθες tegnap
Χριστούγεννα (τα) kar�csony
χρώμα (το) sz�n
χωρίς n�lk�l

A T�RGYESET ID�HAT�ROZ�I HASZN�LATA

A mi�ta, mennyi ideje? (πόσον καιρό, πόση ώρα;) k�rd�s eset�ben tal�lkoztunk m�r a t�rgyeset haszn�lat�val, ami leggyakoribb id�hat�roz�i jelent�sben a mikor? (πότε;) k�rd�sre ad v�laszt:

Napszakokn�l

A mikor? k�rd�sre adott v�laszban a t�rgyesetben �ll� f�n�v el� ki kell tenni a hat�rozott n�vel�t, s ez �rv�nyes a lenti p�ld�kra is.
Kor�bban m�r l�thattuk, hogy ha a napszakot pontosabb id�ponttal p�ros�tjuk, akkor a magyarral ellent�tben el�sz�r az �r�t mondjuk, s csak ut�na a napszakot: reggel 7-kor στις 7 το πρωί

Napszakokn�l

A napok, h�napok �s �ltal�ban az �nnepek neveit nagy kezd�bet�vel kell �rni.

H�napokn�l

A h�napok fenti elnevez�sein�l �gyelni kell arra, hogy az azokban szerepl� ι (γιώτα) bet�ket nem [ĭ] f�lhangz�nak ejtj�k, hanem �n�ll� sz�tagot alkot� [i]-nek: Ιούνιος [I-ù-ni-os] ↔ παιδιά [peδĭà]. Ezzel a jelens�ggel azokn�l a szavakn�l tal�lkozunk, amelyek nem a n�p nyelv�n �r�kl�dtek r�nk, hanem az �g�r�g�t bizonyos form�ban f�leleven�t� tud�s nyelven, az. �n. katharevusz�n kereszt�l ker�ltek az �jg�r�gbe.

D�tum kifejez�s�n�l a napot σε el�lj�r�sz�val fejezz�k ki, a h�nap birtokos esetbe ker�l, az �vsz�m pedig n�vel� n�lk�l v�ltozatlan marad:

2005. j�lius 17-�n στις 17 Ιουλίου 2005
2001. m�rcius 23-�n στις 23 (είκοσι τρεις) Μαρτίου 2001
1996. janu�r 8-�n στις 8 Ιανουαρίου 1996

�vszakokn�l

�vsz�mokn�l

Το + �vsz�m semleges nemben: 2001-ben (k�tezer-egyben) το 2001 (το δύο χιλιάδες ένα)

�nnepekn�l

Jelz�s szerkezetekn�l

Egy�b k�rd�sekre adott v�laszokn�l

Milyen sok�ig? Mennyi ideig? (Πόσον καιρό; Πόση ώρα;)

H�nyszor? (Πόσες φορές)

Milyen gyakran? (Κάθε πόσο;)

A κάθε jelent�se minden (egyes). Egyes sz�mot vonz, �s id�hat�roz�i szerkezetben t�rgyesettel �ll:

Megjegyzend�, hogy a mennyi id�re? �s mikorra? k�rd�sekre a g�r�gben a για + t�rgyeset v�laszol:

Ford�t�s g-m

Τι θα κάνεις την Κυριακή; → Mit csin�lsz vas�rnap?

Μου αρέσει να βλέπω τηλεόραση το βράδυ. → Szeretek este t�v�t n�zni.

Θα είστε στο σπίτι το απόγευμα; → Otthon lesztek d�lut�n?

Πού θα είστε το Σάββατο το πρωί; → Hol lesztek szombat reggel?

Η ταινία αρχίζει στις 9 το βράδυ. → A film este 9-kor kezd�dik.

Δεν πρέπει να βλέπεις τηλεόραση κάθε μέρα. → Nem szabad mindennap t�v�t n�zned.

Δουλεύω όλη την ημέρα, από το πρωί μέχρι το βράδυ. → Eg�sz nap dolgozok, reggelt�l estig.

Πού θα είσαι τον επόμενο/άλλο μήνα; → Hol leszel a k�vetkez�/j�v� h�napban?

Όλο το χειμώνα θα είμαστε στη Γαλλία. → Eg�sz t�len Franciaorsz�gban lesz�nk.

Δεν μου αρέσει να πηγαίνω στη βιβλιοθήκη το καλοκαίρι. → Nem szeretek ny�ron k�nyvt�rba j�rni.

Τα Χριστούγεννα θα είμαι μαζί με την οικογένειά μου. → Kar�csonykor egy�tt leszek a csal�dommal.

Πηγαίνουμε στη βιβλιοθήκη δύο φορές την εβδομάδα. → Hetente k�tszer j�runk k�nyvt�rba.

Τον Αύγουστο θα πάμε στην Ισπανία. → Augusztusban megyek Spanyolorsz�gba.

Ford�t�s m-g

Mindennap olvasol �js�got? → Διαβάζεις εφημερίδα κάθε μέρα;

H�tf�n nem tudok iskol�ba menni. → Τη Δευτέρα δεν μπορώ να πάω στο σχολείο.

H�ny �rakor indulsz el otthonr�l reggel? → Τι ώρα φεύγεις από το σπίτι το πρωί;

D�lben otthon esz�nk. → Το μεσημέρι τρώμε στο σπίτι.

Az iskola �sszel kezd�dik, ez�rt nem szeretem a szeptembert. → Το σχολείο αρχίζει το φθινόπωρο, γι’ αυτό δε μ’ αρέσει ο Σεπτέμβριος.

Tavasszal megyek T�r�korsz�gba n�gy napra. → Την άνοιξη θα πάω στην Τουρκία για τέσσερις μέρες.

A sz�let�snapom j�nius 26-�n van. → Τα γενέθλιά μου είναι στις 26 Ιουνίου.

Hetente h�nyszor van edz�sed? → Πόσες φορές την εβδομάδα έχεις προπόνηση;

K�t jegyet k�rek vas�rnapra. → Δύο εισιτήρια, παρακαλώ, για την Κυριακή.

Eg�sz nap nem l�tlak. → Δε σε βλέπω όλη την ημέρα / όλη τη μέρα.

Hol volt�l (ήσουν) az el�z� h�ten? → Πού ήσουν την περασμένη εβδομάδα;

�vente h�nyszor m�sz Spanyolorsz�gba? → Πόσες φορές το χρόνο πηγαίνεις στην Ισπανία;

Hol leszel 2010-ben? → Πού θα είσαι το 2010;

Mit csin�ltok a j�v� h�ten? → Τι θα κάνετε την άλλη εβδομάδα;

MELL�KN�VFOKOZ�S

A mell�kn�vnek a magyarban h�rom foka van: alap- (sz�p), k�z�p- (szebb), �s fels�fok (legszebb). A g�r�g a k�z�p- �s fels�fokot ugyan�gy k�pzi, ut�bbit a hat�rozott n�vel� kit�tel�vel tudja kifejezni.

K�pz�se:

1. Az alapfok a sz�t�ri alak, k�z�pfokban a mell�kn�v el� a πιο sz�csk�t tessz�k, fels�fokban pedig a mell�kn�vvel egyeztetett hat�rozott n�vel�t �s a πιο sz�csk�t:
   1. όμορφος – sz�p
      πιο* όμορφος – szebb
      ο πιο* όμορφος – a legszebb

* Vigy�zat! A πιο sz�cska nemt�l, sz�mt�l �s esett�l f�ggetlen�l v�ltozatlan marad: η πιο όμορφη γυναίκα – a legszebb n�, τις πιο όμορφες γυναίκες – a legszebb n�ket

2. Α πιο sz�cska helyett a –τερος k�pz�vel (όμορφος, ομορφότερος, ο ομορφότερος). Α k�pz�s szab�lyaival k�s�bbi leck�ben foglalkozunk.

A fels�fok mellett �ltal�ban birtokos esettel vagy el�lj�r�s szerkezettel tal�lkozunk:

Εσύ είσαι ο πιο καλός ποδοσφαιριστής του κόσμου. – Te vagy a vil�g legjobb futballist�ja.
Εσύ είσαι ο πιο καλός ποδοσφαιριστής στον κόσμο. – Te vagy a legjobb futballista a vil�gon.
Εσύ είσαι ο πιο καλός ποδοσφαιριστής απ’ όλους. – Te vagy mindenki k�z�tt a legjobb futballista.

A hat�roz�sz�t a mell�kn�vhez hasonl�an a πιο sz�csk�val fokozzuk, de fontos megjegyezni, hogy fels�fokban a hat�rozott n�vel�t csak ritka esetekben tessz�k ki, illetve a viszony�t�s kifejez�s�hez az από el�lj�r�sz�t haszn�ljuk:

Alapfok: Αυτό το φαγητό μου αρέσει πολύ. – Ez az �tel nagyon �zlik.
K�z�pfok: Αυτό το φαγητό μου αρέσει πιο πολύ. – Ez az �tel jobban �zlik.
Fels�fok: Ποιο φαγητό σου αρέσει πιο πολύ; – Melyik �telt szereted (a) legjobban? vagy: Ποιο φαγητό σου αρέσει πιο πολύ απ’ όλα; – Melyik �telt szereted mindk�z�l a legjobban?

Figyelem! A magyar jobban sz� k�t k�l�nb�z� hat�roz�sz� k�z�pfoka:
j�l → jobban: καλά → πιο καλά (καλύτερα)
nagyon → jobban: πολύ → πιο πολύ (περισσότερο)

HASONL�T� SZERKEZETEK

A leggyakoribb hasonl�t� szerkezetek a k�vetkez�k:

Alapfokkal

• olyan* (+ mell�kn�v/hat�roz�sz�), mint: σαν + t�rgyeset
  Pl.: Olyan vagy, mint a testv�red. Είσαι σαν τον αδερφό σου.
  Olyan sz�p vagy, mint az anyuk�d. Είσαι όμορφη σαν τη μητέρα σου.
  Olyan sz�pen �rsz, mint az ap�d. Γράφεις όμορφα σαν τον πατέρα σου.
• �gy* + ige, mint: σαν + t�rgyeset
  Pl.: �gy besz�lsz, mint a bar�tod. Μιλάς σαν τον φίλο σου.

* Α fenti p�ld�kb�l j�l l�tszik, hogy a magyar f�mondatban haszn�lt utal�sz�kat a g�r�gben itt nem kell kitenni. A jelens�ggel m�g fogunk tal�lkozni.

• ugyanolyan + mell�kn�v/hat�roz�sz�, mint: το ίδιο ... με
  Pl.: Ugyanolyan sz�p vagy, mint az anyuk�d. Είσαι το ίδιο όμορφη με τη μητέρα σου.
  Ugyanolyan sz�pen �rsz, mint az ap�d. Γράφεις το ίδιο όμορφα με τον πατέρα σου.
• olyan/annyira + mell�kn�v/hat�roz�sz�, mint (amennyire): τόσο ... όσο
  Pl.: Nem vagy olyan/annyira okos, mint a testv�red. Δεν είσαι τόσο έξυπνος όσο ο αδερφός σου.
  Nem �rsz olyan/annyira sz�pen, mint az ap�d. Δεν γράφεις τόσο όμορφα όσο ο πατέρας σου.

K�z�pfokkal

• …-bb(an/en) …-n�l/n�l, mint: πιο ... από + t�rgyeset
  Pl.: Maria szebb Elenin�l. Η Μαρία είναι πιο όμορφη από την Ελένη.
  Maria szebben olvas Elenin�l. Η Μαρία διαβάζει πιο όμορφα από την Ελένη.
• …-bb(an/en), mint: πιο ... απ’ ό,τι*
  Pl.: A g�r�g nyelv k�nnyebb, mint gondolod. Τα ελληνικά είναι πιο εύκολα απ’ ό,τι νομίζεις.
  Jobban tudsz angolul, mint Nikosz n�met�l. Ξέρεις πιο καλά αγγλικά απ’ ό,τι ο Νίκος γερμανικά.
  Jobban szeretlek, mint Maria. Σε αγαπώ πιο πολύ απ’ ό,τι τη Μαρία. (↔ Σε αγαπώ πιο πολύ από τη Μαρία. Jobban szeretlek Mari�n�l.)

* Az απ’ ό,τι helyett olykor tal�lkozhatunk a παρά sz�csk�val is.

Mind az alapfok�, mind a k�z�pfok� hasonl�t� szerkezetekn�l megfigyelhet�, hogy a magyar mint-nek megfelel� sz� el� a g�r�gben nem kell vessz�t �rni.

P�ld�k:

G�r�gorsz�g nagyobb Magyarorsz�gn�l. → Η Ελλάδα είναι πιο μεγάλη από την Ουγγαρία.

Te vagy a legokosabb ember, akit a vil�gon ismerek. → Εσύ είσαι ο πιο έξυπνος άνθρωπος που ξέρω στον κόσμο.

Maria olyan, mint az anyja: sz�p �s m�velt. → Η Μαρία είναι σαν τη μητέρα της: όμορφη και μορφωμένη.

Melyik Eur�pa legnagyobb v�rosa? → Ποια είναι η πιο μεγάλη πόλη της Ευρώπης;

Melyik CD tetszik jobban, ez vagy a m�sik? → Ποιο CD σου αρέσει πιο πολύ, αυτό ή το άλλο;

Melyik CD tetszik a legjobban? → Ποιο CD σου αρέσει πιο πολύ;

Olyan messze van Szeged, mint Larisza Thesszalonikit�l. → Το Σέγκεντ είναι τόσο μακριά όσο η Λάρισα από τη Θεσσαλονίκη.

Olyan vagy, mint a t�bbiek. → Είσαι σαν τους άλλους.

A g�r�gsal�ta jobban �zlik a tzatzikin�l. → Η χωριάτικη σαλάτα μου αρέσει πιο πολύ από το τζατζίκι.

Messzebb van Ath�n Lami�t�l, mint Katerini Thesszalonikit�l. → Η Αθήνα είναι πιο μακριά από τη Λαμία απ’ ό,τι η Κατερίνη από τη Θεσσαλονίκη.

Ma hidegebb van, mint tegnap. → Σήμερα κάνει πιο πολύ κρύο απ’ ό,τι χθες.

T�ged szeretlek a legjobban. / Jobban szeretlek mindenkin�l. → Σε αγαπώ πιο πολύ απ’ όλους.

�gy �rsz g�r�g�l, mint a tan�rod. → Γράφεις ελληνικά σαν το δάσκαλό σου.

Ugyanolyan cs�ny�n besz�lsz, mint a testv�red. → Μιλάς το ίδιο άσχημα με τον αδερφό σου.

Te vagy a legjobb bar�tom. → Εσύ είσαι ο πιο καλός μου* φίλος.

* A birtokos n�vm�si szerepben haszn�lt szem�lyes n�vm�s gyenge alakja a mell�kn�v �s f�n�v k�z� is beker�lhet:

ο πιο καλός φίλος μου – ο πιο καλός μου φίλος
το όμορφο αυτοκίνητό μου – το όμορφό μου αυτοκίνητο

Ford�t�s g-m

Η Βουδαπέστη μου αρέσει πιο πολύ από την Αθήνα. → Budapest jobban tetszik Ath�nn�l.

Η Βουδαπέστη μου αρέσει πιο πολύ απ’ ό,τι η Αθήνα στον Νίκο. → Jobban tetszik Budapest, mint Nikosznak Ath�n.

Μιλάς πιο καλά ελληνικά από τον Κώστα. → Jobban besz�lsz g�r�g�l Kosztaszn�l.

Είσαι σαν όλους τους άντρες. → Olyan vagy, mint az �sszes f�rfi.

Σε αγαπώ το ίδιο πολύ με τον αδερφό σου. → Ugyan�gy szeretlek, mint a testv�redet/testv�red.

Είσαι η πιο ωραία τραγουδίστρια της χώρας. → Te vagy az orsz�g legszebb �nekesn�je.

Τι σ’ αρέσει πιο πολύ, το γάλα ή το τσάι; → Mit szeretsz jobban, a tejet vagy a te�t?

Ποιον αγαπάς πιο πολύ στον κόσμο; → Kit szeretsz a legjobban a vil�gon?

Ford�t�s m-g

Korinthosz k�zelebb van Ath�nhoz, mint Tripoli Patrahoz. → Η Κόρινθος είναι πιο κοντά στην Αθήνα απ’ ό,τι η Τρίπολη στην Πάτρα.

F�radtabb vagyok, mint tegnap. → Είμαι πιο κουρασμένος απ’ ό,τι χθες.

Ath�n nagyobb Budapestn�l. → Η Αθήνα είναι πιο μεγάλη από τη Βουδαπέστη.

Nikosz ugyanolyan j� tanul�, mint a b�tyja. → Ο Νίκος είναι το ίδιο καλός μαθητής με τον αδερφό του.

A n�met nyelv nem olyan, mint a g�r�g. → Τα γερμανικά δεν είναι σαν τα ελληνικά.

�gy csin�lsz, mint a testv�red: nem hallasz semmit. → Κάνεις σαν τον αδερφό σου: δεν ακούς τίποτα.

Olyan sokat besz�lsz, mint a feles�ged. → Μιλάς τόσο πολύ όσο η γυναίκα σου.

Ez a sz�n jobban tetszik a m�sikn�l. → Αυτό το χρώμα μ’ αρέσει πιο πολύ από το άλλο.

Jobban besz�lsz g�r�g�l, mint egy �ve. → Μιλάς πιο καλά ελληνικά απ’ ό,τι πριν από ένα χρόνο.

HASONL�T� SZERKEZETEK

A szem�lyes n�vm�s t�rgyeset�nek tanul�sakor megfigyelhett�k, hogy a n�vm�s hangs�lytalan alakjait – ezt gyenge alaknak nevezt�k – a magyar gyakran szem�lyraggal fejezi ki (v�rlak [t�ged] – σε περιμένω, l�tom [valamit] – το βλέπω), vagy egyszer�en nem is jel�li (�zlik [nekem] – μου αρέσει). A szem�lyes n�vm�s er�s t�rgy- �s birtokos eset�t nyomat�kos�t�s kifejez�s�re, valamint el�lj�r�sz�k ut�n haszn�ljuk.

K�pz�s�k

A fenti t�bl�zatb�l l�thatjuk, hogy a szem�lyes n�vm�s hangs�lyos alakj�nak t�rgy- �s birtokos esete a 3. szem�ly kiv�tel�vel megegyezik.
1. �s 2. szem�lyben a sz�kezd� ε- hang elhagyhat�, ha a sz� el�tt vele egybeejtett, mag�nhangz�ra v�gz�d� sz� �ll: σε μένα (vagy σ’ εμένα), από σένα, με μας (vagy μ’ εμάς), για σας.
A birtokos eset harmadik szem�ly�t mondj�k �gy is: αυτού – αυτουνού, αυτής – αυτηνής, αυτού – αυτουνού, αυτών – αυτωνών. Mivel a birtokos eset haszn�lat�ra sokkal kev�sb� van sz�ks�g�nk, mint a t�rgyeset�re, annak haszn�lat�t elegend� halad� szinten jobban gyakorolni.

Haszn�latuk

1. �n�ll�an, nyomat�kos�t�sn�l:
   
   - Ποιον περιμένεις; Kit v�rsz?
   - Εσένα. T�ged.
   
   - Εμένα περιμένεις; / Περιμένεις εμένα; Engem v�rsz?
   - Όχι εσένα, αυτόν. Nem t�ged, �t.
   
   - Με αγαπάς; Szeretsz?
   - Όχι δε σε αγαπώ, ή μάλλον δεν αγαπώ εσένα. Nem, nem szeretlek, vagyis nem t�ged szeretlek.
   
   Gyakran tal�lkozhatunk a szem�lyes n�vm�s megkett�z�s�vel is. Ilyenkor is nyomat�kos�tunk, de nem mag�t a n�vm�st:
   
   Εμένα με λένε Νίκο. Εσένα πώς σε λένε; Engem Nikosznak h�vnak. T�ged hogy h�vnak?
   Εμένα δε μου αρέσει η Αθήνα. Εσένα; Nekem nem tetszik Ath�n. Neked?

2. El�lj�r�sz�k ut�n (a t�rgyeset):

Az �sszetett el�lj�r�sz�kn�l l�ttuk, hogy ha azokat szem�lyes n�vm�s k�veti, elmarad a val�di el�lj�r�sz�i ut�tag, a n�vm�s pedig gyenge birtokos esetbe ker�l: κοντά σου, μπροστά σου. Ehelyett, a teljes �sszetett el�lj�r�s szerkezet ut�n haszn�lhat� a szem�lyes n�vm�s er�s t�rgyesete is, amely viszont nyomat�kot hordoz:

- Μαρία, είναι δίπλα σου η τσάντα; Maria, melletted van a t�ska?
- Όχι, είναι δίπλα σε σένα. Nem, temelletted van.

Ford�t�s g-m

Ποιον αγαπάς, εμένα ή τον Κώστα; → Kit szeretsz, engem vagy Kosztaszt?

Σε ξέρω πιο καλά από αυτόν. → Jobban ismerlek, mint �t.

Τι ξέρετε για μας; → Mit tudtok r�lunk?

Αυτή η κάρτα είναι από μένα; → T�lem van ez a k�peslap?

Δε μ’ αρέσει να μιλάω για σένα. → Nem szeretek r�lad besz�lni.

Χωρίς εσάς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. → N�lk�letek nem tudunk semmit csin�lni.

Δεν βλέπεις τον Κώστα; Είναι ακριβώς δίπλα σου, όχι μπροστά σε μένα. → Nem l�tod Kosztaszt? Pont melletted van, nem �nel�ttem.

Εσένα σου αρέσει να μαθαίνεις ελληνικά; → Te szeretsz g�r�g�l tanulni?

Ο Νίκος δεν είναι σαν εσένα. → Nikosz nem olyan, mint te.

Ford�t�s m-g

Tess�k, ez a ti�d! → Ορίστε, αυτό είναι για σένα!

Maria jobban tud angolul, mint te. → Η Μαρία ξέρει αγγλικά πιο καλά από σένα.

Veled akarok moziba menni, nem a testv�reddel. → Θέλω να πάω στο σινεμά μαζί με σένα, όχι με τον αδερφό σου.

Olyan vagy, mint �n. → Είσαι σαν εμένα.

�n nem szeretek iskol�ba j�rni. �s te? → Εμένα δε μου αρέσει ν&#