9. LECKE

Szavak

αλάτι (το) s�
αργός-ή-ό lass�
άσπρος-η-ο feh�r
γαλάζιος-α-ο k�k
γραβάτα (η) nyakkend�
γρήγορος-η-ο gyors
γωνία (η) sarok
δίκλινο (δωμάτιο) k�t�gyas szoba
(ο/η/το) δικός-ή-ό μου/σου/... (er�s birtokos n�vm�s) az �n/te/…, (az) eny�m/tied/…, saj�t
ερώτηση (η) k�rd�s
ευτυχία (η) boldogs�g
θέση (η) hely
ιδέα (η) �tlet
κακός-ή/ιά-ό rossz
κάλτσα (η) (f�leg t�bbes sz�mban) zokni
κίτρινος-η-ο s�rga
κόκκινος-η-ο piros
κόσμος (ο) emberek
Κύπρος (η) Ciprus
λεφτά (τα) p�nz
μάρκα (η) m�rka
μαύρος-η-ο fekete
μονόκλινο (δωμάτιο) egy�gyas szoba
μουσείο (το) m�zeum
μπλε k�k
μπλούζα (η) bl�z
μπλουζάκι (το) p�l�
ξανθός-ή/ιά-ό sz�ke
οδηγώ vezet
όροφος (ο) emele
παλτό (το) kab�t
παντελόνι (το) nadr�g
παπούτσι (το) (f�leg t�bbes sz�mban) cip�
πάρτι (το) parti, buli
ποιος-α-ο ki, melyik
πουκάμισο (το) ing
πράσινος-η-ο z�ld
πώς είναι milyen
σούπα (η) leves
στάση (η) meg�ll�
σώβρακο (το) als�nadr�g
τάξη (η) oszt�ly, rend
τι mi(t), milyen
Τούρκος (ο) – Τουρκάλα (η) t�r�k ember/f�rfi – n�
τσάντα (η) t�ska
υπάρχω van, l�tezik
φόρος (ο) ad�
φούστα (η) szoknya
φρέσκος-ια-ο friss
φτωχός-ή/ιά-ό szeg�ny
χρώμα (το) sz�n
χωριό (το) falu

AZ ER�S BIRTOKOS N�VM�S

A „gyenge birtokos n�vm�sr�l” azt tanultuk, hogy az a birtok ut�n �ll� szem�lyes n�vm�s birtokos eset�vel egyezik meg, s a magyar megfelel�je a birtokos szem�lyjel: az aut�m = το αυτοκίνητό μου. Α „gyenge birtokos n�vm�s” haszn�lat�ra akkor ker�l sor, ha nem a birtokl�st hangs�lyozzuk. Ezzel szemben er�s birtokos n�vm�st haszn�lunk akkor, ha a birtokl�sra, tulajdonk�ppen a birtokosra, nyomat�k ker�l:

ez az aut�m ↔ ez az �n aut�m
ez az aut� az eny�m

A nyomat�kos birtokl�st az (ο/η/το) δικός-ή-ό μου/σου/... �sszetett n�vm�ssal fejezz�k ki, amelyb�l a δικός mell�kn�v a birtok nem�t, sz�m�t �s eset�t fejezi ki:

az �n aut�m = το δικό μου αυτοκίνητο
az �n aut�im = τα δικά μου αυτοκίνητα

az � aut�ja (h�mnem��) = το δικό του αυτοκίνητο
az � aut�ja (n�nem��) = το δικό της αυτοκίνητο

A hat�rozott n�vel� haszn�lata:

1. Hat�rozott n�vel� n�lk�l haszn�ljuk az er�s birtokos n�vm�st, ha az a mondatban az �ll�tm�ny r�sze (az eny�m, a tied, stb.):

Ez a h�z az eny�m – Aυτό το σπίτι είναι δικό μου.
Ez a t�ska a tied – Aυτή η τσάντα είναι δική* σου.

2. Hat�rozott n�vel�vel haszn�ljuk az er�s birtokos n�vm�st, ha az a mondatban jelz�k�nt szerepel (az �n …-m, a te …-d, stb.):

Az �n aut�m piros. – Tο δικό μου αυτοκίνητο είναι κόκκινο.
A te t�sk�d s�rga. – H δική* σου τσάντα είναι κίτρινη.

* A δικός n�nem�ben a δική alak helyett gyakran tal�lkozhatunk a δικιά-val is: η δική μου τσάντα = η δικιά μου τσάντα. Ugyanezt figyelhetj�k meg n�nemben t�bbek k�z�tt a k�vetkez� szavakn�l is: κακή = κακιά (rossz), φτωχή = φτωχιά (szeg�ny), ξανθή = ξανθιά (sz�ke). S ha m�r itt j�runk, k�t fontos mell�kn�v, amelyek egyes sz�m n�nemben csak -ια alakkal szerepelnek: φρέσκος, φρέσκια, φρέσκο (friss) �s γλυκός, γλυκιά, γλυκό (�des).

A hat�rozatlan n�vel� n�lk�l, jelz�k�nt haszn�lt δικός-ή-ό μου/σου/... jelent�se m�g: saj�t:

Van saj�t lak�sod? – Έχεις δικό σου σπίτι;
Nincs saj�t aut�m. – Δεν έχω δικό μου αυτοκίνητο.

P�ld�k

Ford�t�s g-m

Η δική σου φούστα μου αρέσει πιο πολύ από τη δική μου. → A te szokny�d jobban tetszik az eny�mn�l.

Ο δικός σου άντρας μιλάει αγγλικά; → A te f�rjed besz�l angolul?

Νομίζω ότι αυτές οι κάλτσες είναι δικές σου. → Szerintem ezek a te zokniaid.

Παιδιά, είναι δικά σας αυτά τα παπούτσια; → Gyerekek, a tieitek ezek a cip�k?

Το δικό μας αυτοκίνητο είναι από τη Γερμανία. Το δικό σας από πού είναι; → A mi aut�nk N�metorsz�gb�l van. A tietek honnan van?

Ford�t�s m-g

A te f�rjed jobban vezet, mint az eny�m. → Ο δικός σου άντρας οδηγάει πιο καλά από το δικό μου.

A lak�sunk a tietek f�l�tt van. → Το σπίτι μας είναι πάνω από το δικό σας.

Nekem tetszik a ti aut�tok. Neked a mienk? → Εμένα μου αρέσει το δικό σας αυτοκίνητο. Εσένα το δικό μας;

Maria, tied ez a feh�r bl�z? → Μαρία, είναι δική σου αυτή η άσπρη μπλούζα;

Neked van saj�t szob�d? → Εσύ έχεις δικό σου δωμάτιο;

A SORSZ�MNEVEK

Mivel sorsz�mneveket az esetek t�bbs�g�ben emelettel �sszef�gg�sben haszn�lunk, kezd� szinten b�ven elegend�nek tartjuk 25-ig megtanulni azokat:

A sorsz�mnevek ugyan�gy ragozhat�k, mint az eddig tanult h�romv�gz�d�s� mell�knevek: πρώτος, πρώτη, πρώτο.

A sorsz�mneveket a magyarral ellent�tben nem sz�mmal �s ponttal, hanem sz�mmal �s a vonatkoztatott f�n�vvel egyeztetett v�gz�d�ssel r�vid�tj�k: 3. emelet – 3ος όροφος, 4. alkalommal – την 4η φορά.

Sokkal ritk�bban, de tal�lkozhatunk a bet�vel �s �kezettel t�rt�n� r�vid�t�ssel is:

P�ld�k

A LEGGYAKORIBB K�RD�SZ�K

Ki?                Ποιος;

A ποιος nem, sz�m �s eset szerint ragozhat� k�rd� n�vm�s:

Ki van a telefonn�l? → Ποιος είναι στο τηλέφωνο;
Ki a feles�ged? → Ποια είναι η γυναίκα σου;
Kik lesznek a partin? → Ποιοι θα είναι στο πάρτι;
Kit keres, k�rem? → Ποιον θέλετε, παρακαλώ;
Kihez mentek? → Σε ποιον πηγαίνετε;
Kit�l van ez az aj�nd�k? → Από ποιον είναι αυτό το δώρο;
Kivel akarsz moziba menni? → Με ποιον θέλεις να πας στο σινεμά;
Kinek (a r�sz�re) hoztad (έφερες) ezt? → Για ποιον έφερες αυτό;
Ki� ez az aut�? → Ποιανού/Τίνος είναι αυτό το αυτοκίνητο;

Mi?                Τι;

Α ποιος-szal ellent�tben a τι ragozhatatlan k�rd� n�vm�s:

Mi az ott? → Τι είναι αυτό εκεί;
Mit akarsz? → Τι θέλεις;
Mivel k�red a te�t? → Με τι θέλεις το τσάι;

Melyik?                 Ποιος;

Melyiket k�red? Ezt vagy azt? → Ποιο θέλεις; Αυτό ή εκείνο;
Melyik szoknya tetszik jobban? → Ποια φούστα σου αρέσει πιο πολύ;
Melyik f�rfir�l besz�ltek? → Για ποιον άντρα μιλάτε;

Milyen?                 1. Πώς είναι;

Akkor tessz�k fel ezt a k�rd�st, ha a jelzett dolog tulajdons�ga, min�s�ge fel�l �rdekl�d�nk (pl. kicsi, nagy):

Milyen a sz�lloda? (j�-rossz) → Πώς είναι το ξενοδοχείο; (καλό-κακό)
Milyen az aut�d? (lass�-gyors) → Πώς είναι το αυτοκίνητό σου; (αργό-γρήγορο)
Milyen Nikosz lak�sa? (sz�p-cs�nya) → Πώς είναι το σπίτι του Νίκου; (όμορφο-άσχημο)

                            2. Τι;

F�leg akkor k�rdez�nk a τι k�rd� n�vm�ssal, ha a jelzett dolog t�pusa, fajt�ja fel�l �rdekl�d�nk:

Milyen aut�d van? (Renault-Opel) → Τι αυτοκίνητο έχεις; (Renault-Opel)
Milyen lak�sa van Nikosznak? (garzon-k�tszob�s) → Τι σπίτι έχει ο Νίκος; (γκαρσονιέρα-διάρι)
Milyen nyelveken besz�lsz? → Τι γλώσσες μιλάς;
Milyen sz�n� a pul�vered? → Τι χρώμα είναι το πουλόβερ σου;

                            3. Πόσο;

A k�rd�s jelent�se tulajdonk�ppen mennyire:

Milyen messze van a v�ros? → Πόσο μακριά είναι η πόλη;
Milyen nagy a lak�sod? → Πόσο μεγάλο είναι το διαμέρισμά σου;

Hol?                 Πού;

Hol laksz? → Πού μένεις;

Hova?                 Πού;

Hova m�sz? → Πού πας;

Honnan?                 Από πού;

Honnan van a telefonod? → Από πού είναι το τηλέφωνό σου;

Hogy?                 Πώς;

Hogy h�vnak? → Πώς σε λένε;
Hogy vagy? → Πώς είσαι; / Τι κάνεις;

Mennyi?                 H�ny? Πόσος;

A mennyi? h�ny? k�rd�snek a g�r�gben ugyanaz a ragozhat� k�rd� n�vm�s (πόσος) felel meg, amelynek egyes sz�ma mennyi?-vel, t�bbes sz�ma h�ny?-nyal ford�that�:

Mennyi s�rt k�rsz? → Πόση μπίρα θέλεις;
H�ny s�rt k�rsz? → Πόσες μπίρες θέλετε;
Mennyi ideje tanulsz g�r�g�l? → Πόσον καιρό μαθαίνεις ελληνικά;
H�ny h�napja tanulsz n�met�l? → Πόσους μήνες μαθαίνεις γερμανικά;
Mennyibe ker�l a kab�t? → Πόσο κάνει το παλτό;
H�ny �ra van? → Τι ώρα είναι;
H�ny �rakor kezd�dik a film? → Τι ώρα αρχίζει η ταινία;

H�nyszor?                 Πόσες φορές;

H�nyszor eszel naponta? → Πόσες φορές τρως κάθε μέρα;

Mikor?                 Πότε;

Mikor van a sz�let�snapod? → Πότε έχεις τα γενέθλιά σου;

Mi�rt?                 Γιατί;

Mi�rt nem akarsz moziba menni? → Γιατί δε θέλεις να πας στο σινεμά;

Ford�t�s g-m

Πόσες φορές πηγαίνεις στο σινεμά το μήνα; → Havonta h�nyszor j�rsz moziba?

Με ποιους θα πας το καλοκαίρι στην Ελλάδα; → Kikkel m�sz ny�ron G�r�gorsz�gba?

Γιατί δεν μαθαίνετε ελληνικά; → Mi�rt nem tanultok g�r�g�l?

Πότε θα πάμε στην Ιταλία; → Mikor megy�nk Olaszorsz�gba?

Ποιο αυτοκίνητο σου αρέσει πιο πολύ; → Melyik aut� tetszik a legjobban?

Πώς είναι η καινούργια καθηγήτρια; → Milyen az �j tan�rn�?

Τι μάρκα αυτοκίνητο έχει ο Κώστας; → Milyen m�rk�j� aut�ja van Kosztasznak?

Πόσους καφέδες θέλετε; → H�ny k�v�t k�rtek?

Πόσο αλάτι θέλεις; → Mennyi s�t k�rsz?

Ποιανού είναι αυτό το σώβρακο; → Ki� ez az als�nadr�g?

Ford�t�s m-g

H�ny bar�tod van? → Πόσους φίλους έχεις;

Hogy iszod a k�v�t? → Πώς πίνεις τον καφέ;

Kit�l kaptad (πήρες) ezt a nyakkend�t? → Από ποιον πήρες αυτή τη γραβάτα;

Mennyibe ker�l a lak�s az els� emeleten? → Πόσο κάνει το διαμέρισμα στον πρώτο όροφο;

Mennyi levest k�rsz? → Πόση σούπα θέλεις;

Hova mentek t�len? → Πού θα πάτε το χειμώνα;

Milyen messze van a belv�ros innen? → Πόσο μακριά είναι το κέντρο από δω;

Melyik a te aut�d? → Ποιο είναι το δικό σου αυτοκίνητο;

Kik lesznek n�lad*? → Ποιοι θα είναι στο σπίτι σου;

* n�lad = az otthonodban. A g�r�g ilyen jelent�sben jobban kedveli az ut�bbi haszn�lat�t.

A VAN IGE G�R�G MEGFELEL�I

A kor�bbiakban tal�lkoztunk m�r az έχω/έχεις/έχει/… nekem/neked/neki/… van ig�vel, amelyr�l elmondtuk, hogy t�rgyesetet vonz, ak�rcsak a magyar birtokol sz�. Ez azt jelenti, hogy az ilyen (szem�lyesen szerkesztett) igei szerkezetn�l a birtokos az alany, a birtok pedig a t�rgy: Van k�v�juk? Έχετε καφέ;

A k�rd�st az έχει szem�lytelen szerkeszt�s�vel is feltehetj�k:

Van az �zletben k�v�? – Έχει καφέ στο μαγαζί;
Van a faluban posta? – Έχει ταχυδρομείο στο χωριό;
Van a szob�ban h�t�szekr�ny? – Έχει ψυγείο στο δωμάτιο;

A fenti mondatok az έχω szem�lyes szerkeszt�s�vel is ford�that�k: Έχει καφέ το μαγαζί; Έχει ταχυδρομείο το χωριό; Έχει ψυγείο το δωμάτιο;

Az έχει szem�lytelen haszn�lat�val kapcsolatban nem szabad elfelejteni, hogy az mindig t�rgyesetet vonz, s a vonatkoztatott sz� sz�m�t�l f�ggetlen�l, mindig egyes sz�m 3. szem�lyben �ll:

Ma sokan vannak. – Σήμερα έχει πολύ κόσμο*.
Van isten. – Υπάρχει θεός.
Sok g�r�g van a faluban. – Στο χωριό έχει πολλούς Έλληνες.

* A κόσμος jelent�se vil�g, emberek (emberek sokas�ga, t�meg). Ut�bbi jelent�sn�l �gyelni kell arra, hogy a f�n�v egyes sz�m�, �gy a r� vonatkoz� mell�kn�v �s ige is egyes sz�mban �ll.

Ugyancsak l�tez�st kifejez� ige az υπάρχω (van, l�tezik), amely helyt�l f�ggetlen l�tez�st is kifejezhet. Fontos k�l�nbs�g k�z�tte �s az έχει k�z�tt, hogy itt a l�tez� alanyesetben �ll, s ha az t�bbes sz�m�, akkor az ige is t�bbes sz�mba ker�l:

Van a faluban posta? – Υπάρχει ταχυδρομείο στο χωριό;
Vannak g�r�g�k Magyarorsz�gon? – Υπάρχουν Έλληνες στην Ουγγαρία;
Gond van? – Υπάρχει πρόβλημα;
Van k�rd�s/(Vannak k�rd�sek)? – Υπάρχουν ερωτήσεις*;
Vannak olyan emberek, akik nem fizetnek ad�t. – Υπάρχουν άνθρωποι που δεν πληρώνουν φόρο.

* N�h�ny -η v�g� n�nem� f�n�v t�bbes sz�ma alany- �s t�rgyesetben -εις. Ilyenek m�g p�ld�ul a πόλη – πόλεις (v�ros), θέση – θέσεις (hely) �s a στάση – στάσεις (meg�ll�) szavak is.

Mind az έχει, mind az υπάρχω ig�k a l�tez�st nyomat�kos�tj�k. Ha nem ezt, hanem az alany hely�t vagy min�s�g�t akarjuk kifejezni, akkor az είμαι/είσαι/είναι/... l�tig�t haszn�ljuk:

Hol van a k�v�? – Πού είναι ο καφές;
Hol van a posta? – Πού είναι το ταχυδρομείο;
A h�t�szekr�ny a szob�ban van. – Το ψυγείο είναι στο δωμάτιο.
A szoba sz�p (van). – Το δωμάτιο είναι ωραίο.

P�ld�k

Ford�t�s g-m

Έχω μία καλή ιδέα. → Van egy j� �tletem.

Δεν υπάρχει πρόβλημα. → Nincs gond.

Έχετε πολλούς φίλους; → Sok bar�totok van?

Στη γωνία έχει μία στάση. → A sarkon van egy meg�ll�.

Η στάση είναι στη γωνία. → A meg�ll� a sarkon van.

Στην πλατεία έχει δύο καλές ταβέρνες. → A t�ren van k�t j� �tterem.

Η τάξη έχει 30 μαθητές. → 30 gyerek van az oszt�lyban.

Το γραφείο είναι στο ξενοδοχείο. → Az iroda a sz�llod�ban van.

Υπάρχουν πολλοί Τούρκοι στην Κύπρο; → Sok t�r�k van Cipruson?

Ford�t�s m-g

Budapesten sok m�zeum van. → Στη Βουδαπέστη έχει/υπάρχουν πολλά μουσεία. / Η Βουδαπέστη έχει πολλά μουσεία.

Hol van a legjobb m�zeum? → Πού είναι το πιο καλό μουσείο;

Van egy j� sz�lloda az Akropolisz k�zel�ben. → Έχει/Υπάρχει ένα καλό ξενοδοχείο κοντά στην Ακρόπολη.

Lesz reggel keny�r? → Θα έχει το πρωί ψωμί;

Van testv�red? → Έχεις αδέρφια;

Mi van a t�sk�dban? → Τι έχει/έχεις στην τσάντα σου;

Van boldogs�g p�nz n�lk�l? → Υπάρχει ευτυχία χωρίς λεφτά;