14. LECKE

Szavak

αργώ k�sik
βοηθάω (+ t�rgyeset) seg�t vkinek
βραδινό (το) vacsora
βρέχει esik az es�
γαρίδα (η) garn�la
γάτα (η) macska
δέμα (το) csomag
δοκιμάζω kipr�b�l, felpr�b�l, megk�stol
δουλειά (η) munkahely
ενοχλώ zavar
εξηγώ megmagyar�z
έρχομαι j�n
ερωτευμένος-η-ο (+ με) szerelmes vkibe
ευτυχώς szerencs�re
ηλίαση (η) napsz�r�s
ίσως tal�n
ίωση (η, tsz. -εις) v�rusos fert�z�s
και άλλος-η-ο m�g (t�bb)
καλαμάρι (το) tintahal
κρίμα k�r
λειτουργώ m�k�dik
λυπάμαι sajn�l
μάνα (η) anya
μεσημεριανό (το) eb�d
μπορεί lehet
μύδι (το) kagyl�
νοιάζει �rdekel
ντρέπομαι sz�gyell
ομπρέλα (η) erny�
παθαίνω baja esik, (el)szenved, (betegs�get) kap
παίρνω τηλέφωνο (+ t�rgyeset) telefon�l vkinek
παρά (k�t�sz�) mint
παραγγέλνω rendel
παραδοσιακός-ή-ό hagyom�nyos
πατάτα (η) burgonya
πιστεύω hisz (+ σε) vmiben; (+ t�rgyeset) vkinek
ποτάμι (το) foly�
προλαβαίνω el�r, (id�ben) siker�l
προτείνω aj�nl
προτιμώ el�nyben r�szes�t, prefer�l, jobban szeret, ink�bb v�laszt
πρωθυπουργός (ο) minisztereln�k
ροζ r�zsasz�n
σκυλί (το) kutya
σοκ (το) sokk
στέλνω k�ld
στομάχι (το) gyomor, has
συγχωρώ (+ t�rgyeset) megbocs�t vkinek
συμβουλή (η) tan�cs
συστήνω bemutat
σχεδιάζω tervez
τα έχω (+ με) j�r vkivel
ταχυδρόμος (ο) post�s
τιμή (η) �r
τόσος-η-ο annyi
τουριστικό γραφείο (το) utaz�si iroda
φαίνομαι l�tszik, t�nik
χαίρομαι �r�l
χάνω elvesz�t, elveszik, lek�sik
χιονίζει esik a h�
χορταίνω j�llakik

RENDHAGY� IG�K

B�v�ts�k a rendhagy� ig�k t�bor�t az al�bbi ig�kkel:

P�ld�k

Στο τουριστικό γραφείο μου πρότειναν να πάω στην Αυστρία, εγώ όμως προτιμώ* να κάνω ηλιοθεραπεία στην θάλασσα παρά* να κάνω ορειβασία. → Az utaz�si irod�ban azt javasolt�k, hogy menjek Ausztri�ba, de �n jobban szeretek a tengern�l napozni, mint hegyet m�szni.

Τι έπαθες; → Mi t�rt�nt veled? (Milyen bajod esett?)

Έπαθα ίωση. → V�rusos fert�z�st kaptam.

Πάμε γρήγορα για να προλάβουμε το τρένο! → Menj�nk gyorsan, hogy el�rj�k a vonatot!

Όλη την ημέρα έτρεχα, και δεν πρόλαβα να φτιάξω βραδινό. → Eg�sz nap rohantam, �gy azt�n nem jutott r� id�m, hogy vacsor�t k�sz�tsek.

Χόρτασες ή να σου βάλω και άλλο**; → J�llakt�l vagy tegyek m�g**?

Πώς μπορώ να στείλω αυτή την κάρτα στην Ουγγαρία; → Hogy tudom elk�ldeni ezt a k�peslapot Magyarorsz�gra?

Θέλω να παραγγείλω μια μερίδα μύδια. → Szeretn�k rendelni egy adag kagyl�t.

* A προτιμώ jelent�se prefer�l, el�nyben r�szes�t, jobban szeret, ink�bb v�laszt, amely tagmondatok �sszehasonl�t�s�n�l leggyakrabban a παρά k�t�sz�val fordul el�:

** A και άλλος-η-ο jelent�se t�bb, tov�bbi �rtelemben m�g, szemben az ακόμα-val, amely f�leg id�belis�get fejez ki:

Ford�t�s g-m

Ο Γιάννης μου πρότεινε να μην κάνω τίποτα. → Janisz azt javasolta, hogy ne csin�ljak semmit.

Από την πολλή ηλιοθεραπεία πάθαμε ηλίαση. → Α sok napoz�st�l napsz�r�st kaptunk.

Πρόλαβες το αεροπλάνο ή το έχασες; → El�rted a rep�l�t vagy lek�sted?

Έχω πολλή δουλειά. Δεν πρόλαβα ακόμα ούτε να φάω. → Sok a dolgom. M�g enni sem volt id�m / sem siker�lt.

Να σου φέρω και άλλη μία πορτοκαλάδα; → Hozzak neked m�g egy narancsot?

Προτιμώ να μη χορτάσω παρά να χαλάσω το στομάχι μου. → Ink�bb ne lakjak j�l, mintsem hogy elrontsam a gyomromat.

Μου στείλανε ένα δέμα από τη δουλειά μου. → K�ldtek egy csomagot a munkahelyemr�l.

Τι παραγγείλατε; → Mit rendelt?

Παράγγειλε και άλλες πέντε μπίρες! → Rendelj m�g �t s�rt!

Ford�t�s m-g

A pinc�r javasolta, hogy k�stoljam meg a garn�l�t, de �n jobban kedvelem a hagyom�nyos �teleket. → Ο σερβιτόρος μου πρότεινε να δοκιμάσω τη γαρίδα, αλλά εγώ προτιμώ τα παραδοσιακά φαγητά.

A magas �rakt�l sokkot kaptam. → Από τις ψηλές τιμές έπαθα σοκ.

Reggel k�s�n keltem �s nem volt id�m megenni a reggelimet. → Το πρωί ξύπνησα αργά και δεν πρόλαβα να φάω το πρωινό μου.

J�llakt�l? → Χόρτασες;

K�ldd el nekem! → Στείλ’ το σε’ μένα!

Majd �n rendelek mindenkinek. → Θα παραγγείλω εγώ για όλους.

Rendelsz nekem m�g egy adagot? → Θα μου παραγγείλεις και άλλη μία μερίδα;

A K�ZVETLEN J�V� �S A BIZONYOSS�G KIFEJEZ�SΕ

A k�zvetlen j�v�

A να + be�ll� jelen alkalmas arra, hogy azzal a besz�dben el�revet�tett, teh�t a k�zvetlen j�v�ben megval�sul� cselekv�st fejezz�k ki:

* στο = σου το

A fenti mondatokn�l megfigyelhet�, hogy az alany mindig 1., a k�zvetlen vagy k�zvetett t�rgy pedig 2. szem�lyben �ll. A mondatok term�szetesen �rtelmezhet�ek k�rd�sk�nt vagy felsz�l�t�sk�nt is: Mondjak valamit? Hadd mondjak valamit!

A bizonyoss�g

A θα seg�dsz� alkalmas a bizonyoss�g kifejez�s�re is:

M�lt idej� bizonyoss�g kifejez�s�re a θα + (t�bbnyire) be�ll� m�ltat haszn�ljuk:

A bizonyoss�g kifejezhet� m�g a πρέπει να-val is:

Ford�t�s g-m

Να σου πω κάτι. Δε με νοιάζει τι θα κάνεις. → Mondok valamit. Nem �rdekel, mit csin�lsz.

Να σας ρωτήσω. Περνάει από δω το λεωφορείο 22; → Hadd k�rdezzek valamit! J�r erre a 22-es busz?

Να σας συστήσω το φίλο μου: ο Νίκος από τη Λαμία. → Hadd mutassam be nektek a bar�tom: Nikosz Lami�b�l.

Να σου δώσω μία συμβουλή. Μην κάνεις μπάνιο ποτέ στο ποτάμι! → Adok neked egy tan�csot. Sose f�r�dj a foly�ban!

Να στο εξηγήσω εγώ! → Majd �n elmagyar�zom!

Δεν βλέπω την Ελένη. Θα έφυγε. → Nem l�tom Elenit. Bizony�ra elment.

Ford�t�s m-g

K�rdezek valamit. Igaz, hogy Nikosszal j�rsz? → Να σε ρωτήσω κάτι. Είναι αλήθεια ότι τα έχεις με το Νίκο;

Mondok valamit. Tudom, hol volt�l tegnap este. → Να σου πω κάτι. Ξέρω πού ήσουν χθες το βράδυ.

Adok egy tan�csot. M�skor ne egy�l muszak�t keny�r n�lk�l! → Να σου δώσω μία συμβουλή. Άλλη φορά να μην τρως μουσακά χωρίς ψωμί!

Megmutatom, hol lakik a minisztereln�k. Ott. → Να σου δείξω πού μένει ο πρωθυπουργός. Εκεί.

Hol van a narancsl�m? Valaki megihatta. → Πού είναι η πορτοκαλάδα μου; Κάποιος θα την ήπιε.

A K�ZVETLEN J�V� �S A BIZONYOSS�G KIFEJEZ�SΕ

A hogy k�t�sz� leggyakoribb g�r�g megfelel�i:

1. Πως, ότι

A πως �s ότι a hogy legjellemz�bb, els�sorban t�rgyi mell�kmondatokban haszn�lt megfelel�i:

Ξέρω πως/ότι έχεις δίκιο. → Tudom, hogy igazad van..

Μου είπαν πως/ότι με περιμένεις. → Mondt�k, hogy v�rsz.

�gyelj�nk arra, hogy k�rd� mell�kmondatn�l a k�rd�sz� el�tt nem �llhat πως vagy ότι:

Ξέρω πού μένεις. → Tudom, (hogy) hol laksz.

Ξέρω ποιος έχει δίκιο. → Tudom, (hogy) kinek van igaza.

Ξέρεις πώς* λειτουργεί αυτό το τηλέφωνο; → Tudod, hogy(an) m�k�dik ez a telefon?

* A πώς itt nem k�t�sz�, hanem k�rd�sz�. Ezt jelzi a hangs�lyjel is.

2. Που

�rzelmi t�ltet� szavak, illetve kifejez�sek ut�n a hogy legjellemz�bb megfelel�je az itt k�t�sz�k�nt haszn�lt που:

Συγνώμη που δε σε γνώρισα. → Bocs�nat, hogy nem ismertelek meg.

Με συγχωρείτε που άργησα. → Eln�z�st k�rek, hogy k�stem.

Ευτυχώς που είσαι και εσύ μαζί μου. → Szerencse, hogy te is velem vagy.

Καλά που έφερα ομπρέλα μαζί μου . → M�g j�, hogy magammal hoztam az erny�t.

Κρίμα που δεν πήγες στη συναυλία. → K�r, hogy nem ment�l el a koncertre.

Χαίρομαι* που σε βλέπω. → �r�l�k, hogy l�tlak.

Λυπάμαι* που δεν μπόρεσα να έρθω**. → Sajn�lom, hogy nem tudtam elj�nni.

Ντρέπομαι* που δεν μπορώ να απαντήσω. → Sz�gyellem, hogy nem tudok v�laszolni.

* Α szenved� szem�lyrag� ig�k ragoz�s�val a 16. leck�t�l foglalkozunk.

** A j�n g�r�g megfelel�je: έρχομαι, be�ll� jelene: έρθω, be�ll� m�ltja: ήρθα, egyes sz�m 2. szem�ly� felsz�l�t� m�dja: έλα!

Α fenti p�ld�kn�l a που okhat�roz�i mell�kmondatokat vezet be. �gyszint�n a που (vagy ώστε) vezeti be a k�vetkezm�nyes mell�kmondatokat is, amelyekn�l a f�mondatban �ltal�ban a τόσος-η-ο mell�kn�vvel, illetve a τόσο hat�roz�sz�val tal�lkozunk:

Έχω τόση δουλειά που(/ώστε) δεν έχω χρόνο για τίποτα. → Olyan sok dolgom van, hogy nincs id�m semmire.

Ο Νίκος έχει τόσα λεφτά που μπορεί να αγοράσει ό,τι θέλει. → Nikosznak olyan sok p�nze van, hogy mindent meg tud venni, amit csak akar.

Είμαι τόσο κουρασμένος που σήμερα δε θα πάω πουθενά. → Olyan f�radt vagyok, hogy ma nem megyek sehova.

Η Ελένη είναι τόσο όμορφη που είναι όλοι ερωτευμένοι μαζί* της. →

* A szerelmes vonzata a g�r�gben με: Είμαι ερωτευμένος με σένα / μαζί σου. Szerelmes vagyok bel�d. A με �s az el�lj�r�sz�k�nt haszn�lt μαζί k�z�tt az a k�l�nbs�g, hogy ha azokat szem�lyes n�vm�s k�veti, akkor el�bbi nyomat�kot hordoz:

�gyelj�nk arra, hogy a πού-ra csak akkor ker�l hangs�lyjel, ha az k�rd�sz�. Jelent�se ilyenkor: hol? hova?

3. Να + k�t�m�d

Az akar�st kifejez� θέλω να ut�n m�r tanultuk, hogy k�t�m�d k�vetkezik, s a felsz�l�t�sb�l �rezz�k is, hogy arr�l van sz�. Arr�l is volt m�r sz�, hogy a c�lhat�roz�i mell�kmondatokat is a να, illetve kiss� nyomat�kosabban a για να vezeti be:

Θέλω να διαβάζεις κάθε μέρα. → Azt akarom, hogy mindennap olvass.

Πάω στο μαγαζί να αγοράσω κάτι. → Megyek a boltba, hogy vegyek valamit.

Έφυγα πιο νωρίς για να προλάβω σίγουρα το τρένο. → Hamarabb indultam, hogy biztosan el�rjem a vonatot.

�gyszint�n να-s szerkezetet haszn�lunk n�h�ny olyan ige ut�n is, amelyek magyarra ford�t�s�n�l nem �rezz�k a felsz�l�t�st, s ez alapj�n a k�t�m�d sz�ks�g�t sem:

Αποφάσισα να πάω το καλοκαίρι στην Ελλάδα. → Elhat�roztam, hogy ny�ron elmegyek G�r�gorsz�gba.

Σχεδιάζω να πάω το καλοκαίρι στην Ιταλία. → Azt tervezem, hogy ny�ron elmegyek Olaszorsz�gba.

Ελπίζω να σε βρω στο σπίτι το βράδυ. → Rem�lem otthon tal�llak este.

Δεν νομίζω να είναι ανοικτή η τράπεζα. → Nem hiszem, hogy nyitva van a bank.

Πιστεύω να μην κάνω λάθος (t�vedek). → B�zom benne, hogy nem t�vedek.

Λες να βρέξει; → Azt mondod, hogy / Szerinted esni fog?

Μπορεί/Ίσως* να μη χιονίσει. → Lehet, hogy / Tal�n nem fog havazni.

Μου φαίνεται** ναΜου φαίνεται** να μην ξέρεις καλά ελληνικά. → �gy t�nik, hogy nem tudsz j�l g�r�g�l.

Σκέφτηκα** (Arra gondoltam) να περάσω από το σπίτι σου. → Arra gondoltam, hogy beugrok hozz�d.

Σου υποσχέθηκα** (Meg�g�rtem) να μην κλάψω. → Meg�g�rtem, hogy nem fogok s�rni.

Χαίρομαι** να σε δω. → �r�l�k, hogy l�tlak.

* A μπορεί jelent�se lehet. A πρέπει-hez hasonl�an, a mondat alany�t�l f�ggetlen�l mindig egyes sz�m 3. szem�lyben �ll, s ak�rcsak bizonyoss�g kifejez�s�n�l a πρέπει, m�lt id�ben nem haszn�latos, az ut�na �ll� ige viszont m�lt idej� cselekv�s kifejez�s�n�l m�lt id�be ker�l. Ugyan�gy viselkedik a tal�n jelent�s� ίσως (να) is, azzal a k�l�nbs�ggel, hogy ott a να elhagyhat�:

** Szenved� szem�lyrag� ig�k.

Ford�t�s g-m

Συγνώμη που σας ενοχλώ, αλλά μου είπαν να σας τηλεφωνήσω τώρα. → Eln�z�st, hogy zavarom, de azt mondt�k, hogy most telefon�ljak �nnek.

Καλά που είσαι εδώ! Χωρίς εσένα δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. → M�g j�, hogy itt vagy! N�lk�led nem tudunk semmit csin�lni.

Λες να μην καταλαβαίνει ο Νίκος τίποτα; → Azt mondod, hogy Nikosz nem �rt semmit?

Αγόρασα πολύ ψωμί για να χορτάσουμε όλοι. → Sok kenyeret vettem, hogy mindannyian j�llakjunk.

Αποφάσισα να σου πω όλη την αλήθεια. → Elhat�roztam, hogy elmondom neked a teljes igazs�got.

Λυπάμαι που δε θέλεις να έρθεις (j�nni) μαζί μας. → Sajn�lom, hogy nem akarsz vel�nk j�nni.

Ευτυχώς που δε βρέχει. → Szerencse, hogy nem esik.

Εγώ δεν ξέρω πού μένει η Μαρία, αλλά η Ελένη θα/πρέπει να ξέρει. → �n nem tudom, hogy hol lakik Maria, de Eleni bizony�ra tudja.

Εγώ δεν αγόρασα αναψυκτικά, αλλά ο Νίκος θα/πρέπει να πήρε. → �n nem vettem �d�t�ket, de Nikosz minden bizonnyal vett.

Μπορεί να μη μιλάω καλά ελληνικά, αλλά αυτά που είπες τα κατάλαβα. → Lehet, hogy nem besz�lek j�l g�r�g�l, de azokat, amiket mondt�l, meg�rtettem.

Τα ελληνικά είναι τόσο δύσκολα που πρέπει να διαβάζω όλη την ημέρα. → A g�r�g nyelv olyan neh�z, hogy eg�sz nap tanulnom kell.

Ελπίζω να μην είσαι πολύ κουρασμένη. → Rem�lem, hogy nem vagy nagyon f�radt.

Δεν νομίζω να με ξέρεις. → Nem hiszem, hogy ismersz.

Αυτό το σχολείο είναι τόσο μακριά που εκεί σίγουρα δε θα πηγαίνω. → Ez az iskola olyan messze van, hogy oda biztosan nem fogok j�rni.

Σχεδιάζω να αγοράσω καινούργιο αυτοκίνητο. → Tervezem, hogy �j aut�t veszek.

Μπορεί να έχεις δίκιο εσύ. → Lehet, hogy neked van igazad.

Ford�t�s m-g

Rem�lem, hogy nem zavarlak. → Ελπίζω να μη σε ενοχλώ.

Tudom, hogy ki mondta azt, hogy ne gyere (να μην έρθεις) el hozz�m. → Ξέρω ποιος είπε να μην έρθεις στο σπίτι μου.

�n nem tudom az igazat, de te bizony�ra tudod. → Εγώ δεν ξέρω την αλήθεια, αλλά εσύ πρέπει να ξέρεις.

Arra gondoltam, hogy veszek valami finomat eb�dre. → Σκέφτηκα να πάρω κάτι νόστιμο για το μεσημεριανό.

Sz�gyellem, hogy nem h�vtalak fel telefonon. → Ντρέπομαι που δε σε πήρα τηλέφωνο.

K�r, hogy nem vagy itt. → Κρίμα που δεν είσαι εδώ.

Olyan sokat dolgoztam, hogy nem siker�lt beugranom hozz�d. → Δούλευα τόσο πολύ που δεν πρόλαβα να περάσω από το σπίτι σου.

Elhat�roztam, hogy megtanulok angolul. → Αποφάσισα να μάθω αγγλικά.

Azt tervezem, hogy egy h�ten kereszt�l nem fogok t�v�t n�zni. → Σχεδιάζω να μη βλέπω τηλεόραση μία εβδομάδα.

Lehet, hogy j�rt itt a post�s. → Μπορεί να πέρασε ο ταχυδρόμος.

Azt mondod, hogy / Szerinted este havazni fog? → Λες να χιονίσει το βράδυ;

Ελπίζω να μην είσαι πολύ κουρασμένη. → Rem�lem, hogy nem vagy nagyon f�radt.

Δεν νομίζω να με ξέρεις. → Nem hiszem, hogy ismersz.

Meg�g�rtem neked, hogy fogok seg�teni. → Σου υποσχέθηκα να βοηθήσω.

Sajn�lom, hogy nem lehetsz vel�nk. → Λυπάμαι που δεν μπορείς να είσαι μαζί μας.

Nem tudod v�letlen�l, hogy hova tettem a k�nyvemet? → Μήπως ξέρεις πού έβαλα το βιβλίο μου;

Ny�ron lehet, hogy elmegy�nk N�metorsz�gba. → Το καλοκαίρι μπορεί να πάμε στη Γερμανία.

MONDATR�SZ NYOMAT�KOS�T�SA A T�RGY MEGKETT�Z�S�VEL

A szem�lyes n�vm�s er�s t�rgy- �s birtokos eset�nek t�rgyal�sakor l�thattuk, hogy ha azokat a r�juk vonatkoz� gyenge alakkal megkett�zt�k, akkor a mondatban valamelyik sz� – de sosem maga a n�vm�s – enyhe nyomat�kot kap:

Ha teh�t a mondat k�zvetlen vagy k�zvetett t�rgy�t a r� vonatkoz� szem�lyes n�vm�s gyenge alakj�val megkett�zz�k, akkor valamelyik mondatr�sz – de sosem maga a megkett�z�tt t�rgy – enyhe nyomat�kot kap:

Τη Μαρία την είδες; → L�ttad Mari�t?

Τον καφέ σου τον ήπιες; → Megittad a k�v�dat?

Τις φίλες σου τις έφερες μαζί σου; → Magaddal hoztad a bar�tn�idet?

Του είπες του Γιάννη να φέρει μαζί του λεφτά; → Mondtad Janisznak, hogy hozzon mag�val p�nzt?

A gyenge szem�lyes n�vm�s a vonatkoztatott sz� el� is ker�lhet:

Τη Μαρία την είδες; = Την είδες τη Μαρία;

Ha a k�zvetlen vagy k�zvetett t�rgyat szeretn�nk nyomat�kos�tani, akkor azt a mondat elej�re hozzuk:

Τη Μαρία είδες, όχι την Ελένη; → Mari�t l�ttad, nem Elenit?

Του Γιάννη είπες να φέρει λεφτά, όχι του Κώστα; → Janisznak mondtad, hogy hozzon p�nzt, nem Kosztasznak?

Term�szetesen azt a k�rd�st, hogy L�ttad-e Mari�t?, a t�rgy kiemel�se n�lk�l is ford�thatjuk: Είδες τη Μαρία; A t�rgy megkett�z�se ezzel szemben a besz�dnek t�bb sz�nt �s �l�nks�get ad.

Ford�t�s m-g

Την σούπα γιατί δεν την έφαγες; → A levest mi�rt nem etted meg?

Γιατί δεν το διάβασες το βιβλίο; → Mi�rt nem olvastad el a k�nyvet?