16. LECKE

Szavak

άσχετος-η-ο hozz� nem �rt�
βασανίζω gy�t�r, k�noz
Βρυξέλες (οι) Br�sszel
γίνεται lehet(s�ges)
γλεντάω bulizik
δημοφιλής-ής-ές n�pszer�
διαφορετικός-ή-ό m�smilyen, k�l�nb�z�
διάφορος-η-ο k�l�nf�le, k�l�nb�z�
εγκαίρως id�ben
εκκλησία (η) templom, egyh�z
εντελώς teljesen
θέμα (το) t�ma
καλύτερα ink�bb
καρπούζι (το) g�r�gdinnye
κάτω από kevesebb mint
κερδίζω nyer
κιλό (ο) kil�
κούραση (η) f�radts�g
Λευκωσία (η) Nicosia
Λονδίνο (το) London
μακάρι b�rcsak
μισθός (ο) fizet�s
μισώ gy�l�l
Μόναχο (το) M�nchen
μυαλό (το) �sz
ο/η/το ίδιος-α-ο � maga
όσος-η-ο amennyi
ουρλιάζω (ουρλιάξω) vis�t, vony�t
παλιά r�gen
πάνω από t�bb mint
παρόλο που annak ellen�re, hogy
περπατάω s�t�l
προηγούμενος-η-ο el�z�
προ-πο (το) tot�
προτιμότερος-η-ο aj�nlatos(abb)
σκληρός-ή-ό kem�ny
σπουδαίος-α-ο fontos, jelent�s
συγγραφέας (ο/η) �r�
ταξιδεύω utazik
τόσος-η-ο annyi
τραγούδι (το) �nek, zenesz�m
τρώω ξύλο kikap (ver�s �ltal)
φωνάζω (φωνάξω) kiab�l, h�v
ψέμα (το) hazugs�g: λέω ψέματα hazudik

A FELT�TELES M�D

A felt�teles m�dnak a g�r�gben nincsenek �n�ll� szem�lyragjai, azt a θα (mell�kmondatban αν) + �llapotot jel�l� igeszeml�lettel, teh�t a folyamatos vagy el�idej� m�lttal lehet kifejezni.
A θα + folyamatos m�lt vonatkozhat egyar�nt jelen, j�v� vagy m�lt idej� felt�telre, m�g egy�rtelm�en a m�lt – ak�r az el�idej�s�g �rz�keltet�s�vel is – a θα + el�idej� m�lttal fejezhet� ki. Nem �rt tudni, hogy a felt�teles mondatban nem mer�l fel az igeszeml�let k�rd�se (teh�t p�ld�ul az, hogy rendszeresen v�gbemen� cselekv�sr�l van sz� vagy nem), s hogy annak mell�kmondat�ban az αν mellett nem �llhat θα:

Amint azt kor�bban m�r l�ttuk, az αν + k�t�m�ddal re�lis felt�telt lehet kifejezni:

P�ld�k

Θα πήγαινα στην Ελλάδα αν είχα λεφτά. → Elmenn�k / Elmentem volna G�r�gorsz�gba, ha lenne / lett volna p�nzem.

Θα δούλευα σκληρά αν έπαιρνα καλό μισθό. → Kem�nyen dolgozn�k / dolgoztam volna, ha j� fizet�st kapn�k / kaptam volna.

Δεν ξέρω τι θα έκανα αν κέρδιζα στο προ-πο . → Nem tudom, mit csin�ln�k / csin�ltam volna, ha nyern�k / nyertem volna a tot�n.

Αν είχα ελεύθερο χρόνο θα σου έγραφα κάθε μέρα. → Ha lenne / lett volna szabad id�m, �rn�k / �rtam volna neked mindennap.

Αν δεν πονούσε το δόντι μου, θα μπορούσα να φάω. → Ha nem f�jna / f�jt volna a fogam, tudn�k / tudtam volna enni.

Θα προλάβαινες το τρένο αν είχες φτάσει στο σταθμό στην ώρα σου*. → El�rted volna a vonatot, ha id�ben ki�rt�l volna az �llom�sra.

Αν είχες υπογράψει το συμβόλαιο, δε θα υπήρχε** πρόβλημα τώρα. → Ha al��rtad volna szerz�d�st, most nem lenne gond.

Αν είχα μαζέψει αρκετά λεφτά, θα μπορούσα** να πάω στην Ιταλία. → Ha �sszegy�jt�ttem volna el�g p�nzt, el tudn�k / tudtam volna menni Olaszorsz�gba.

Δε θα είχα χάσει το αεροπλάνο, αν είχα φύγει πιο νωρίς από το σπίτι. → Nem k�stem volna le a rep�l�t, ha kor�bban indultam volna el otthonr�l.

Αν με είχες ρωτήσει θα σου είχα πει όλη την αλήθεια. → Ha megk�rdezt�l volna, elmondtam volna a teljes igazs�got.

Δε θα αναλάβω τη δουλειά αν δε με πάρουν τηλέφωνο εγκαίρως. → Nem v�llalom el a munk�t, ha nem h�vnak f�l id�ben.

Αν δε φας το φαγητό δε θα πάρεις παγωτό. → Ha nem eszed meg az �telt, nem kapsz fagyit.

Θα ήθελα να πάω στο σπίτι. → Szeretn�k hazamenni.

Θα ήθελα να πας*** στο σπίτι. → Szeretn�m, ha hazamenn�l.

Μακάρι να**** μπορούσα να πάω και εγώ μαζί σας! → B�rcsak �n is veletek mehetn�k!

* �rdemes megjegyezni a k�vetkez� kifejez�seket az ώρα sz� id� jelent�s�vel:

στην ώρα του (idej�ben): Να φύγεις στην ώρα σου!

πάνω στην ώρα (�ppen j�kor): Ήρθες πάνω στην ώρα.

την ώρα που ... (mialatt …): Την ώρα που μιλούσα η Μαρία γελούσε.

όλη την ώρα (eg�sz v�gig): Η Μαρία όλη την ώρα γελούσε.

** N�h�ny ig�t nem lehet el�idej� szerkezetben haszn�lni. Ilyen p�ld�ul az υπάρχει, είμαι, έχω, θέλω, ξέρω, μπορώ �s a πρέπει.

*** A k�t�m�d itt felt�teles m�ddal ford�that� magyarra.

**** Az �hajt� mondatot a g�r�gben a μακάρι να vezeti be, ami ut�n �ltal�ban – de nem mindig – folyamatos m�lt k�vetkezik.

Ford�t�s g-m

Δε θα σου έλεγα ψέματα αν με αγαπούσες. → Nem hazudn�k / hazudtam volna neked, ha szeretn�l / szerett�l volna.

Χωρίς εσένα θα είχα περάσει ακόμα πιο καλά. → N�lk�led m�g jobban �reztem volna magam.

Αν δεν είχα πάρει τηλέφωνο στο σταθμό, το τρένο είχε φύγει. → Ha nem telefon�ltam volna az �llom�sra, elment volna a vonat.

Αν γυρίσεις αργά στο σπίτι, αύριο δε θα πας πουθενά. → Ha k�s�n j�ssz haza, holnap nem m�sz sehova.

Δε θα έλεγα τίποτα αν δεν έβλεπα τι έκανες. → Nem mondan�k / mondtam volna semmit, ha nem l�ttam volna, mit csin�lt�l.

Θα ήθελα να φάω κάτι. → Szeretn�k valamit enni.

Ford�t�s m-g

Nem k�rdezn�lek, ha tudn�m. → Δε θα σε ρωτούσα αν το ήξερα.

Ha megmondod, hol volt�l, nem fogok kiab�lni. → Αν μου πεις πού ήσουν, δε θα φωνάξω.

Elmentem volna �n is, ha h�vtatok volna. → Θα πήγαινα / είχα πάει και εγώ, αν με φωνάζατε / είχατε φωνάξει.

Kifizetn�m a sz�ml�kat, ha lenne p�nzem. → Θα πλήρωνα τους λογαριασμούς αν είχα λεφτά.

Ha hozt�l volna paradicsomot a boltb�l, csin�ltam volna g�r�gsal�t�t. → Αν έφερνες / είχες φέρει ντομάτες από το μαγαζί, θα έφτιαχνα / είχα φτιάξει χωριάτικη σαλάτα.

Hamarabb elindulhatn�k, ha seg�ten�l. → Θα μπορούσα να φύγω πιο νωρίς αν με βοηθούσες.

MELL�KN�VFOKOZ�S A -ΤΕΡΟΣ K�PZ�VEL

A mell�knevet a πιο seg�dsz�n k�v�l (μικρός – πιο μικρός) a -τερος k�pz�vel is fokozhatjuk: μικρός – μικρότερος. Azonban m�g a πιο sz�cska alkalmas az �sszes mell�kn�v fokoz�s�ra, addig a -τερος k�pz� alkalmaz�s�nak lehet�s�ge korl�tozott.

Fokozhat� -τερος (n�nemben: -τερη, semlegesnemben: -τερο) k�pz�vel a h�mnemben -ος v�g� mell�knevek egy r�sze (ωραίος-α-ο – ωραιότερος-η-ο), a h�mnemben -ύς v�g� mell�knevek (βαθύς-ιά-ύ – βαθύτερος-η-ο), valamint a h�m- �s n�nemben -ης v�g�ek, azaz a k�tv�gz�d�s� mell�knevek (ειλικρινής-ής-ές – ειλικρινέστερος-η-ο). Fontos megjegyezni, hogy a -μένος v�g� mell�kn�vi igenevek fokoz�sa csak a πιο sz�csk�val lehets�ges: κουρασμένος – πιο κουρασμένος.

A -τερος v�g� alakok k�pz�s�t illet�en a fentiekb�l l�that�, hogy a -τερος k�pz� a mell�kn�v egyes sz�m� semlegesnem� alakj�hoz j�rul, s �gy j�nnek l�tre a μικρός t�pus� mell�knevekb�l a μικρότερος, a βαθύς t�pus�akb�l a βαθύτερος, az ειλικρινής t�pus�akb�l pedig az ειλικρινέστερος v�g� fokozott mell�knevek:

Kimondhat�, hogy a mell�kneveket l�nyegesen gyakrabban fokozz�k a πιο sz�csk�val, mint a -τερος k�pz�vel. �rdekes ugyanakkor, hogy a -τερος k�pz�vel tal�n leggyakrabban fokozott n�gy mell�kn�v (καλός, μεγάλος, κακός/άσχημος, πολύς) a k�pz�s sor�n rendhagy�s�gokat produk�l:

καλός – καλύτερος
μεγάλος – μεγαλύτερος
κακός/άσχημος – χειρότερος
πολύς – περισσότερος

A mell�kneveknek van �n. – ritk�n haszn�lt – abszol�t fels�foka is. Ennek k�pz�je a -τατος, amely a fentiekhez hasonl� m�don kapcsol�dik a mell�knevekhez:

όμορφος (sz�p) – ομορφότερος (szebb) – ομορφότατος (csodasz�p)

ταχύς (gyors) – ταχύτερος (gyorsabb) – ταχύτατος (vill�mgyors)

δημοφιλής (n�pszer�) – δημοφιλέστερος (n�pszer�bb) – δημοφιλέστατος igen n�pszer�

de:

λίγος (kev�s) – λιγότερος (kevesebb) – ελάχιστος (minim�lisan kev�s)

πολύς (sok) – περισσότερος (t�bb) – πάρα πολύς (nagyon-nagyon sok)

Mind a -τερος, mind a -τατος v�g� fokozott mell�knevekb�l k�pezhet� hat�roz�sz� a h�mnemben -ος v�g� mell�knevek mint�j�ra:

K�t nagyon fontos kiv�tel a fenti szab�ly al�l:

πολύ (nagyon) – περισσότερο (jobban)
λίγο (kicsit) – λιγότερο (kev�sb�)

Ford�t�s g-m

Μη μιλάς πολύ, πες μου καλύτερα τι θες*! → Ne besz�lj sokat, mondd meg ink�bb mit akarsz!

Έχω και μεγαλύτερα προβλήματα απ’ αυτό. → Nagyobb probl�m�im is vannak enn�l.

Σήμερα είμαι πιο κουρασμένος απ’ ό,τι χθες. → Ma f�radtabb vagyok, mint tegnap.

Δεν έχω φάει χειρότερο φαγητό από αυτό. → Nem ettem m�g rosszabb �telt enn�l.

Ο δικός μου άντρας είναι ο ειλικρινέστερος άνθρωπος στον κόσμο; → Az �n f�rjem a vil�gon a leg�szint�bb ember.

Ποιο φαγητό σου αρέσει περισσότερο; → Melyik �telt szereted jobban / a legjobban?

Μιλάτε ομορφότατα ελληνικά. → Csodasz�pen besz�ltek g�r�g�l.

Αυτό το θέμα είναι σπουδαιότατο για τη χώρα μας. → Ez a t�ma nagyon fontos az orsz�gunk sz�m�ra.

Σε έχω ακούσει να μιλάς ελληνικά ελάχιστες φορές. → Nagyon kev�sszer hallottalak m�g g�r�g�l besz�lni.

* θες = θέλεις

Ford�t�s m-g

Ki az oszt�ly legjobb tanul�ja? → Ποιος είναι ο καλύτερος μαθητής της τάξης;

Ez a legmagasabb �p�let, amit valaha l�ttam. → Αυτό είναι το ψηλότερο κτίριο που έχω δει ποτέ.

T�bbsz�r k�ne vizet innod. → Θα έπρεπε να πίνεις νερό περισσότερες φορές.

Ez most kev�sb� tetszett. → Αυτό τώρα μου άρεσε λιγότερο.

Nagyon sz�pen olvasol. → Διαβάζεις ομορφότατα.

Jobban besz�lsz g�r�g�l, mint gondoltam. → Μιλάς καλύτερα ελληνικά απ’ ό,τι νόμιζα.

Jobban szeretem a muszak�t, mint a pasztici�t. → Ο μουσακάς μου αρέσει περισσότερο από το παστίτσιο.

Kevesebb szabad id�m van, mint r�gen. → Έχω λιγότερο ελεύθερο χρόνο απ’ ό,τι παλιά.

A HASONL�T� SZERKEZETEK �TTEKINT�SE

Az al�bbiakban �tism�telj�k �s kieg�sz�tj�k az eddig tanult hasonl�t� szerkezeteket:

A fenti p�ld�kban a σαν-t hat�rozott n�vel�s f�n�v k�veti. Ha a hat�rozott n�vel� elmarad, a hasonl�t�s �ltal�nosabb jelent�st kap. Ilyenkor az �ll�tm�ny vonzat�t�l f�gg�en a σαν ut�n alanyeset is �llhat:

Μιλάς σαν καθηγητής. – �gy besz�lsz, mint egy tan�r.

A τόσο ... όσο p�rt akkor haszn�ljuk, ha a hasonl�s�g m�rt�k�t hangs�lyozzuk.

�rdemes megjegyezni, hogy az ο/η/το ίδιος-α-ο jelent�se �n�ll�an � maga/szem�lyesen:

�rdemes felfigyelni a διαφορετικός �s a διάφορος mell�knevek jelent�se k�zti hasonl�s�gra, hiszen gyakran mindkett�t k�l�nb�z�nek ford�tjuk. Csakhogy m�g az els� m�smilyens�get jelent, addig az ut�bbi k�l�nf�les�get:

Az απ’ ό,τι haszn�lata abban t�r el az από el�lj�r�sz��t�l, hogy az – mint tudjuk – f�leg tagmondatok, illetve hat�roz�k �sszehasonl�t�s�ra szolg�l.

* A k�z�pfok melletti m�rt�khat�roz� megfelel�je a g�r�gben a t�rgyeset: Πήγαινε εκεί ένα μήνα αργότερα! - Menj oda egy h�nappal k�s�bb!